5. Begrijpend lezen

Omschrijving

Taaldomein waarin het toekennen van betekenis aan geschreven teksten centraal staat.

Toelichting

Een goede lezer:
- leest nauwkeurig en vlot;
- begrijpt wat hij leest;
- kan teksten leren;
- is gemotiveerd om te lezen en waardeert wat hij leest.

Het doel van onderwijs in begrijpend lezen is leerlingen te leren hoe zij effectief betekenis kunnen toekennen aan geschreven teksten (= begrijpen).

Voor het onderwijs Nederlands zijn 12 kerndoelen vastgesteld, verdeeld over de domeinen Mondeling onderwijs (kerndoelen 1 tot en met 3), Schriftelijk onderwijs (kerndoelen 4 tot en met 9) en Taalbeschouwing, waaronder strategieën (kerndoelen 10 tot en met 12).

Kerndoelen voor begrijpend lezen
Kerndoel 4: de leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen.
Kerndoel 6: de leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het lezen van school- en studieteksten en andere instructieve teksten, bij systematisch geordende bronnen, waaronder digitale.
Kerndoel 7: de leerlingen leren informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten.
Kerndoel 9: de leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten.
Kerndoel 10: de leerlingen leren bij de doelen onder ‘mondeling taalonderwijs’en ‘schriftelijk taalonderwijs’ strategieën te herkennen, te verwoorden, te gebruiken en te beoordelen.

Zie vooral

Leesdoel bepalen; leesstrategieën; didactische modellen begrijpend lezen; leesmotivatie; voortgezet technisch lezen; jeugdliteratuur; stellen.

Bronnen

Aarnoutse, C., L. Verhoeven (red.), R. van het Zandt, & H. Biemond (2003): Tussendoelen gevorderde geletterdheid: Leerlijnen voor groep 4 tot en met 8. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
Elsäcker, W., & L. Verhoeven (2001): Interactief lezen en schrijven: Naar motiverend lees- en schrijfonderwijs in de midden- en bovenbouw van het basisonderwijs. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
Gardner, H. (1983): Frames of Mind. London: Paladin Books.
Gelderen, A. van, M. Hoogeveen & I, Zijp. (2004): Met een blik op de toekomst. 25 jaar leerplanontwikkeling onderwijs Nederlandse Taal in de basisschool. Enschede: SLO.
Hansma, M. (2001): Kansrijke Taalhoeken in groep 1-8. Baarn: HB uitgevers.
Huizenga, H. (2004): Stellen. Serie Taal & Didactiek. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Huizenga, H. & R. Robbe (2005): Competentiegericht taalonderwijs. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff. Hoofdstuk 8, Begrijpend lezen.
Norden, S. van (2004): Taal leren op eigen kracht. Taalverwerving op school met behulp van de werkwijze van de taalvorming. Assen: Van Gorcum.
Robbe, R. (1999): Begrijpend lezen en didactiek. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Verhoeven, L. (2001): Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
Verhoeven, L. & H. Wentink (2004): Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 5-8. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
Vernooy, K. (2005): Elke leerling een competente lezer! Effectief omgaan met verschillen in het leesonderwijs. Wat werkt. Amersfoort: CPS.