Spellingcategorieën

9.1.6 Spellingcategorieën

Omschrijving

Een groep woorden met dezelfde spellingmoeilijkheid.

Toelichting

In de Nederlandse spelling maken we onderscheid tussen veranderlijke woorden en onveranderlijke woorden. Met veranderlijke woorden bedoelen we de werkwoorden en hun vervoegingen (zoals ik vind - hij vindt). De overige woorden zijn onveranderlijk en hebben een vast woordbeeld (zoals hyena). Bij de ordening van de onveranderlijke woorden maken we gebruik van spellingcategorieën. De woorden verschrikkelijk, onmiddellijk en heerlijk behoren tot dezelfde spellingcategorie vanwege het achtervoegsel –lijk. De moeilijkheid zit hem in het feit dat je in het gesproken woord op die plek /luk/ hoort.

Er bestaan veel verschillende indelingen in spellingcategorieën; elke spellingmethode hanteert een eigen set, variërend van ongeveer 30 tot meer dan 100. In zo’n uitgebreide lijst wordt elk spellingfenomeen als aparte categorie gerekend. Bijvoorbeeld woorden die eindigen op ng (slang), woorden die eindigen op nk (bank), woorden met een au (pauw) en woorden die eindigen op tie (politie) worden allemaal als aparte spellingcategorie aangemerkt.

Een indeling in een klein aantal veelomvattende spellingcategorieën levert het Expertisecentrum Nederlands (Aarnoutse & Verhoeven 2003):
- clusters van medeklinkers (schr-, -rnst);
- specifieke spellingpatronen (-uw, -eeuw, -oei, -nk);
- woorden met historisch afgeleide schrijfwijzen met ei/ij, au/ou, c/k;
- woorden met open en gesloten lettergrepen (bomen - bommen);
- samenstellingen (inclusief tussen-n en –s: pannenkoek, stationsstraat);
- meervouden en verkleinwoorden (schip-schepen, duim-duimpje);
- achtervoegsels (gevaarlijk-heerlijk, aardigheid-volledigheid);
- woorden met apostrof (komma’s, thema’s);
- woorden met deelteken (trema) en koppelteken (ideeën, Noord-Brabant). 

Zie ook

Categoriegerichte oefeningen; criteria leerstofordening spelling; instructieprincipes onveranderlijke woorden; werkwoordspelling.