Praktijkvoorbeeld Beginnende geletterdheid: kansen grijpen (groep 1)

Beschrijving onderwijssituatie

Aan de hand van een ei op een tafel hebben de kinderen uit groep 1 zelf een verhaal mogen verzinnen. De kinderen hebben bedacht dat een dinosaurus uit het ei is gekomen. Later verzinnen ze hoe de dino eruit ziet en noemen ze hem een vleesetenderegenboogdinosaurus. Leerkracht Mariëlle heeft het verzonnen verhaal opgeschreven en kinderen hebben er later tekeningen bij gemaakt.

In dit kringgesprek herhaalt Mariëlle met de kinderen het verhaal van Dino en samen verzinnen ze nieuwe elementen. Tijdens het gesprek gaat Mariëlle in op spontane ‘taalontdekkingen’ van de leerlingen.

Kijkvragen

Fragment 1

  1. Hoe ondersteunt de leerkracht de leerling bij het tellen van de klankstukken?
  2. Waarom is dit een voorbeeld van ‘kansen grijpen’ om het verdelen van woorden in klankstukken  te oefenen? 

Fragment 2

  1. Hoe reageert de leerkracht op de opmerkingen van de kinderen over de letter ‘h’?
  2. Let eens op de uitspraak van de letter ‘h’  van de leerkracht. 

Videofragmenten

Fragment 1:

Klik hier voor het transcript bij fragment 1.

Fragment 2:

Klik hier voor het transcript bij fragment 2.

Materialen

  • Tekeningen van het verhaal
  • Beschrijving van het project 'Verhalen verzinnen'

Doordenkvragen

Bekijk zo nodig de fragmenten nog een keer.

  1. In beide fragmenten gaat het om incidentele momenten: vergelijk de 2 momenten waarop de leerkracht kansen grijpt. Wat valt je op?
  2. Op welke manier zou je zelf met deze ‘kansen’ omgaan? Wat zou je anders of hetzelfde doen?
  3. Aan het einde van het eerste fragment ontstaat er nog een ‘kans’ voor het stimuleren van taalbewustzijn. Welke kans is dat? Mariëlle gaat hier niet op in. Waarom niet, denk je?

Kennisbasis Nederlandse taal

Kennisvragen

1.   Met het opdelen van woorden in klankstukken stimuleer je het…

a.    fonemisch bewustzijn
b.    fonologisch bewustzijn
c.    visueel analyseren van woorden

 

Klik hier voor het antwoord op vraag 1.

 

2.   Wat houdt de foneem-grafeemkoppeling in?

 

Klik hier voor het antwoord op vraag 2.

 

Didactiekvragen

  1. Hoe had Mariëlle in het eerste fragment een kans kunnen grijpen om aandacht te besteden aan auditieve objectivatie?
  2. Wat zijn voor- en nadelen van incidentele taalstimulering en intentionele taalstimulering?

 

In de praktijk

  1. Observeer een les van je mentor, bijvoorbeeld tijdens het interactief voorlezen, en inventariseer de incidentele momenten in de les. Op welke manier worden kansen aangegrepen?
  2. Neem een stukje van je eigen les op en zoek bij het bekijken van dit fragment naar kansen voor taalstimulering die je hebt aangegrepen of hebt laten liggen.
  3. Inventariseer in jouw stageklas hoe er wordt gewerkt aan de tussendoelen Taabewustzijn en het Alfabetisch principe.