Praktijkvoorbeeld Beginnende Geletterdheid: de verteltafel (groep 1/2)

Beschrijving onderwijssituatie

Het prentenboek Kikker viert feest van Max Velthuijs is al een paar keer aan de kinderen voorgelezen. Samen met juf Jacqueline 2ejaars studente, hebben de kinderen een verteltafel bij het boek gemaakt met kikker, haas, varkentje, rat en andere voorwerpen die in het boek voorkomen.

Kijkvragen

Fragment 1

1.   Wat zie je op de verteltafel?

2.   Wat valt je nog meer op aan de leeromgeving?

3.   Welke moeilijke woorden uit het verhaal komen aan bod?

Fragment 2

1.   Hoe leest Jacqueline het prentenboek voor terwijl de kinderen het verhaal uitspelen?

Fragment 3

1.   Welke materialen en voorwerpen zijn er gebruikt voor de verteltafel?

2.   Hoe is de betrokkenheid van de kinderen?

Fragment 1: starten met de verteltafel

Klik hier voor het transcript bij fragment 1.

Fragment 2: het verhaal naspelen

Klik hier voor het transcript bij fragment 2.

Fragment 3: praten over de verteltafel

Klik hier voor het transcript bij fragment 3.

Materialen

Lesvoorbereiding en reflectieverslag van student

Doordenkvragen

1.   Hoe probeert Jacqueline de leerlingen te stimuleren het verhaal uit te spelen en erbij te vertellen? Wat zegt of vraagt ze? En wat doen de kinderen vervolgens?

2.   Wat valt je op aan de antwoorden die de leerlingen geven?

3.   Welk effect hebben de materialen op de kinderen?

4.   Hoe wordt het prentenboek in het begin van deze activiteit gebruikt? En hoe aan het einde?

5.   Hoe verandert de rol van Jacqueline gedurende de activiteit?

6.   Welke andere werkvormen kun je bedenken waarbij kinderen een verhaal navertellen of naspelen?

Kennisbasis taaldidactiek

Kennisvragen

1.   Welke van de volgende tussendoelen voor beginnende geletterdheid komt in deze activiteit aan bod?

a.    boekoriëntatie

b.    verhaalbegrip

c.    functies van geschreven taal

d.   alfabetisch principe

Klik hier voor het antwoord op vraag 1.

Didactiekvragen

1.   Waarom laat Jacqueline slechts twee kinderen aan de verteltafel spelen? Wat zijn  de voordelen van deze groeperingsvorm?

2.   Welke elementen van een leeromgeving beginnende geletterdheid kun je in het klaslokaal waarnemen?

3.   Kun je in de activiteit voor beginnende geletterdheid in fragment 2 voorbeelden aanwijzen van differentiatie naar niveau van verhaalbegrip? Licht je antwoord toe.

Kriskras door de kennisbasis

Deze fragmenten hebben niet alleen betrekking op het domein beginnende geletterdheid. Het  zijn ook situaties waarin aan mondelinge taalvaardigheid en aan woordenschat wordt gewerkt. Ook komen er aspecten uit het domein jeugdliteratuur aanbod.

1.   Is in het eerste fragment sprake van incidenteel of intentioneel woordenschatonderwijs? Geef voorbeelden.

2.   Zoek in de fragmenten een voorbeeld van receptieve en van productieve woordenschat.

3.   In hoeverre zie je kenmerken van taalontwikkelende interactievaardigheden terug dit fragment. Geef enkele voorbeelden.

4.   Beschrijf de leesomgeving die juf Jacqueline gecreëerd heeft.

5.   Verhoogt juf Jacqueline volgens jou het leesplezier van de kinderen met deze activiteit?

In de praktijk

1.   Kies een prentenboek en lees dat minstens twee keer voor. Maak daarna samen met de leerlingen in je stageklas een verteltafel van dit prentenboek. Praat met (een groepje) kinderen over welke spullen je nodig hebt voor de verteltafel. Laat kinderen zelf spullen meenemen van huis of laat ze zelf dingen maken.

2.   Speel vervolgens samen met enkele kinderen het verhaal na. Schat in wat voor de kinderen onbekende woorden zijn en zorg dat deze duidelijk aan bod komen. Laat kinderen zoveel mogelijk zelf het verhaal vertellen.

3.   Neem de activiteit zoals beschreven bij 2. op en bekijk je eigen rol kritisch: heb je de kinderen zoveel mogelijk aan het woord gelaten? Wat heb je daarvoor gedaan? Wat ging goed? Wat kon beter?